Ontspannen fietsen van Historisch Heidelberg naar het wonderschone Zwarte Woud 

Tekst: Robert van Weperen
Foto’s: Geert Heijink

Nederlanders die op doorreis zijn naar het zonnige zuiden, pakken vaak een haastig nachtje Heidelberg om daarna weer vol gas door te kunnen jakkeren. Anderen komen nadrukkelijk voor de oudste universiteitsstad van Duitsland om ontspannen de historische stad te verkennen. Maar Heidelberg blijkt ook het startpunt van een fijne fietsroute richting het Zwarte Woud zo ontdekten Geert en Robert.

Utrecht – Heidelberg (482 km)

De Volvo V70 van Geert met dik een half miljoen kms op de teller brengt ons moeiteloos tot de poorten van Heidelberg. In vijfeneenhalf uur tijd, inclusief een koffie- annex tankstop en twee pinkelpauzes. Dat had drie kwartier korter gekund als populistische krachten niet voor totaal misplaatste grenscontroles hadden gezorgd.

Verder heeft de airconditioning van de 21 jaar oude Zweedse tank de hik, maar wij nemen dit ongemak graag voor lief. Immers hij vervoert ook schadevrij onze toerfietsjes waarvan we alleen het voorwiel hoefden te verwijderen. (Tip: tel voor het wegrijden áltijd de wielen. Op een eerdere reis zijn we dit een keer vergeten, met een boel ellende als gevolg.)

Heidelberg 

Heidelberg ligt aan de rivier de Neckar, die er dan al bijna 300 kilometer op heeft zitten. De rivier heeft dan nog een slalomreis  van zo’n 70 kilometer voor de boeg, voordat ze roemloos door de Rijn wordt opgeslokt. Bij Heidelberg heeft de Neckar er nog duidelijk zin in. Zo erg dat een stuwdam haar enthousiasme moet temperen om het waterpeil op niveau te houden en dagjesmensen een boottocht kunnen maken.

Wij hebben vooral zin in Hotel zur Alten Brücke waar ons bedje staat. Maar hoe komen we daar? Want het lastige (en fijne!) is dat auto’s maximaal uit de historische binnenstad worden geweerd en er een circulatieplan naar Gronings model geldt. Gelukkig heeft de stad een overdosis aan parkeergarages waar het meeste blik aan het oog onttrokken gestald kan worden. Ook dat van ons. We fietsen naar ons hotel dat zeker niet overdrijft met zijn claim. Het ligt pal voor de iconische Karl Theodor brug, die – als je slordig kijkt – veel weg heeft van de Karelsbrug in Praag.

Maxbar 

We kickstarten met stadsgids Steffen Schmid die in een uurtje de ins en outs van Heidelberg schetst. Zonder ons te inunderen met bergen historische feitjes en jaartallen. Het jaartal 1196, is echter onvermijdelijk, want sindsdien staat Heidelberg op de kaart. Steffen vertelt dat er eindeloos om de stad is gevochten. Massa’s militairen en burgerlieden stierven een gewelddadige dood. (Daar had Heidelberg in die tijd niet het patent op, red.)

De nabijheid van Frankrijk was hier debet aan. In 1693 lieten de Fransen de stad tot de grond toe afbranden. Slechts enkele gebouwen zoals het imposante koopmanshuis – waar nu Hotel zum Ritter St. Georg zit – overleefden de brand. De Fransozen hadden het renaissancistische gebouw met een overdosis ornamenten en Latijnse inscripties als commandocentrum ingepikt, waardoor het gespaard bleef. De allesvernietigende brand verklaart ook waarom er anders dan in de meeste historische Duitse dorpen en steden geen vakwerkhuizen staan.

Onder de ribgewelven en steunberen van de Heiligeistkirche vertelt Steffen dat rond 1700 de stad in twee kampen was verdeeld: de katholieken en de protestanten. En hoewel je zou verwachten dat beide partijen naar de woorden van apostel Mattheüs zouden leven – “Heb uw naaste lief zoals uzelf” – konden ze letterlijk niet door een en dezelfde deur. De kerk kreeg twee ingangen en tussen het schip en het koor werd een muur opgetrokken, zodat ze gescheiden van elkaar dezelfde god konden eren.

Pas twee eeuwen later – in 1936 – zouden de nazi’s de muur afbreken. We zijn blij dat we Steffen ingehuurd hebben. Een reisgids of ChatGPT had ons dit vast ook kunnen influisteren, maar zeker niet zo aansprekend. En die had ons vast niet de Maxbar laten zien, het trefpunt van studenten, kunstenaars, brave burgers en drop outs. En bijna ook twee kaaskoppen, ware het niet dat er nog ouderwets gerookt wordt. Wij wijken uit naar het gezellige, pretentieloze Vetter’s Alt Heidelberger Brauhaus. 

Lekker zichzelf

We ervaren de stad als gastvrij en gemoedelijk. Ondanks de stromen toeristen –  waarvan het jongere, Aziatische deel zich een lamme arm TikTokt –  is zij verre van aangeharkt. Niet elke winkel staat strak in de verf of puilt uit van de goedkope souvenirs (ook made in China). Heidelberg is lekker zichzelf. De veertigduizend studenten zullen er vast toe bijdragen dat het geen Disney Land wordt.

Voor de vroege avond hebben we de Schlangenweg op het programma staan. Een wandelroute die naar de Philosophenweg slingert en waarvan gezegd wordt dat ze een geweldig uitzicht op de stad garandeert en die ook nog eens langs mediterrane en exotische planten voert door een afwijkend microklimaat. Helaas, we slaan over. 

De volgende ochtend pakken we wél Slot Heidelberg mee. Nou ja, wat er van over is, want het staat hoog op het lijstje van de beroemdste ruïnes van Duitsland. Opnieuw hebben we een ultieme gids aan onze zijde: Bärbel Panzini. Zij praat ons bij over de roerige geschiedenis van de fortificaties die in gotische en renaissance stijl zijn opgetrokken. Maar ook over het gearrangeerde huwelijk in 1613 tussen de 16-jarige Engelse prinses Elizabeth Stuart en de 19-jarige Frederik V van de Palts.

Een geopolitieke strategische verbintenis van de zuiverste soort , maar het amper uitgepuberde stel deed het stukken beter dan het gros van de kandidaten in het programma First Dates: ze vierden de liefde dat het een aard had. Helaas liep dit waargebeurde sprookje al snel heel slecht af. Geen spoilers hier, we gunnen de gidsen van Heidelberg hun klandizie.

Heidelberg – Bad Schönborn (26 km)

We checken uit, pakken de fiets en zetten koers richting Bad Schönborn over de Heidelberg-Schwarzwald-Bodensee-Radweg. Over fijne, vrijliggende fietspaden, maar we worden niet acuut dolenthousiast over de omgeving. Autoverkeer zit ons op de hielen en laat zelfs tot in bossen van zich horen. Niet optimaal, maar dit is ook een regio waar volop farmaceutische- en ICT-bedrijven en autofabrieken zitten. En die maken herrie.

Onze eerste etappe finisht in Bad Schönborn dat ondanks zijn naam niet direct een Schönheitspreis verdient. Wel heeft de stad een giga wellnesspark. Met als hoogtepunt een ‘terminaalbad’ in de woorden van Geert. We laten onze fietskuiten masseren in het bubbelbad – 45°Celcius en 60 gram keukenzout per liter – dat uit de Lambertus-thermaalbron 600 meter diep wordt opgepompt. Welldadig.

Voor de ravitaillering en nachtrust kiezen we voor hotel Eck waar de bediening zich laat escorteren door Bellabot. Een robot-serveerster die de overigens uitstekende gerechten tot aan de tafels rolt. Serieus vermakelijk. Gelukkig ontbreken armen en handen, voeren is er nog niet bij bij dit model.

Bad Schönborn – Bretten (31 km)

En dóór. Het landschap is meteen meer in vorm dan de dag ervoor: meer groen, minder verkeer. Amateur ornitholoog Geert spot (zo heet dat toch?) de eerste rotmilan aka rode wouw. Elegant zweven de roestbruine roofvogels boven de velden. Slechts een enkele vleugelslag volstaat om vooruit te komen. Machtig mooi om te zien. En te horen.

Geert heeft de Merlin Bird-epp op zijn telefoon zitten. Daarmee neemt hij het tjilpen, fluiten, kwekken en zingen op van de vogels die de special effects verzorgen tijdens onze fietstocht. De epp ontrafelt de kakafonie en produceert vervolgens een lijstje met namen en bijpassende afbeeldingen. Echt leuk.

Verder zijn onze telefoons zijn gevuld met Komoot en het  GPS-bestand van deze fietsroute, maar ook routebordjes wijzen de weg, dus dat fietst extra ontspannen. Halverwege gaan we in de remmen voor het barokke Slot Bruchsal, dat driehonderd jaar oud is. Of toch niet? De geallieerden maakten de palts en de rest van de stad namelijk met de grond gelijk waarna het slot tussen 1970 en 1990 gereconstrueerd is. Aan de hand van oude tekeningen en schilderijen werd het interieur hersteld.

Worden we – in onze fietsbroeken – voor de gek gehouden? Niet als we zien met hoeveel liefde en vakmanschap – en miljoenen van onder andere de Lotto Toto – het slot uit zijn as is herrezen. Werkelijk schitterend zijn de zuilen gedecoreerd met scagiola, veelkleurig nepmarmer gemaakt uit gips, lijm en  pigmenten. En met engelengeduld. We overnachten in Hotel Krone in het middeleeuwse Bretten dat het meeste oorlogsgeweld buiten de poorten wist te houden.

Hier dus wél volop vakwerkhuizen en intieme straatjes. De zogenoemde Zeigmal-app biedt de mogelijkheid een augmented reality stadswandeling te maken. Maar wij zijn meer van de diminished reality. De stad is zo mooi, daarvoor hebben wij geen extra ‘layer’ of informatie nodig. Tot slot scoren we een tafeltje in de buitenlucht bij Gasthaus Lamm. Geweldige tent, prima kaart en supervriendelijke bediening.

Bretten – Pforzheim (21 km)

En alweer dóór. Nu komt het landschap echt op stoom. We fietsen door de Kraichgau, een gebied dat bekend staat om zijn zachte heuvels, wijngaarden en bossen. Ook wel aangeduid als het ‘Toscane van Duitsland’, maar die claim gaat ons echt te ver. Zelfs de aanwezigheid van enkele Italiaanse restaurants en ijssalons langs de route rechtvaardigen deze pretentie niet. Het fietst gewoon heerlijk en voordat we het weten tikken we Pforzheim aan.

Daar vergapen we ons aan de 360 graden-projectie van een Amazone-jungle op de binnenwand van de 40 meter hoge Gasometer. Groter kan het contrast niet zijn als we even later het Schmuckmuseum bezoeken. Hier geldt juist hoe kleiner hoe fijner: sieraden – van Romeins-Etruskische kostbaarheden tot juwelen uit de Renaissance en de Jugendstil – liggen te schitteren in de vitrines van deze museale juwelier. Gelukkig beperkt het museum zich tot een grote zaal zodat we de kunstwerkjes veel aandacht kunnen geven.

Pforzheim – Calw (29 km) 

Het laatste stuk is meteen de Koninginnerit. Nee, niet zoals in de Tour omdat hij steil of zwaar is, maar juist omdat het zo ontspannen fietst. De meeste credits hiervoor gaan naar het riviertje de Nagold dat ons vrijwel het gehele traject naholt. Soms aan onze linkerhand, dan weer rechts. Met bijna altijd schaduw van de bomen, waardoor we niet oververhit raken bij de 31 graden Celcius. Even voor Calw (spreek uit: Kalv) parkeren we de fietsen bij de ingang van klooster Hirsau.

Dat wil zeggen, wat ervan over is. Het klooster en de bijbehorende romaanse basiliek is door de Fransen rücksichtlos ( = sans égards) verwoest. Een jaar voordat ze los gingen op Heidelberg. De stenen van de uitgebrande gebouwen werden gebruikt om elders huizen te bouwen. Gelukkig bleven veel muren staan zodat we een goed beeld krijgen van de enorme dimensies van deze voorheen religieuze hot spot. 

Finish Calw

In de namiddag bereiken we Calw, aan de rand van het Zwarte Woud. In ‘Kalv’ ligt voor ons de finishlijn. De stad wordt in de toeristische lectuur bezongen om haar ambiance. Vakwerkhuizen uit de 17e en 18e eeuw, smalle straatjes, pleinen en bruggetjes over de rivier de Nagold zouden het stadje een sprookjesachtige sfeer geven. Zeker. Maar geoefend kokerkijken is een vereiste, want er zijn ook twee monstrueuze parkeergarages in het stadje gedropt. Voor het Hermann Hesse Museum zijn we net te laat. De schrijver werd in Calw geboren in 1877 en brak door met spirituele en filosofische romans.

Hermann doet het trouwens nog steeds goed, vooral onder jonge mensen die op zoek zijn naar spirituele verdieping. Wij doen dat op onze eigen manier met een mooie Weissburgunder uit de streek, geserveerd in het restaurant van Hotel Rössle waar we ook dineren en ons bed staat. De volgende ochtend treinen twee boemels, met een zee aan ruimte voor fietsers, ons terug naar Heidelberg waar de Volvo braaf op ons wacht. Deze brengt ons eerst nog even naar de Heidelbergse Thingstätte, een openluchttheater op de Heiligenberg. Het theater werd gebouwd tijdens het Derde Rijk voor ‘bruine’ optredens en evenementen. Nu is het een beschermd cultureel monument. Een half uur later crossen we – met de fietsen weer achter de hoofdsteunen – huiswaarts. Het zit erop, het was een geweldig uitje. Heerlijk gefietst, veel aardige mensen, uitstekend gegeten en veel opgestoken van het heden en verleden van dit stukje Duitsland dat niet eens zo gek ver verwijderd ligt van onze thuisbasis. Een aanrader!

---

Schwarzwald: ook voor mountainbike, gravelbike en wielrenners

Het Schwarzwald is niet alleen een paradijs voor toerfietsers. Dankzij de heuvels, bergpassen en uitgestrekte bossen zijn er ook talloze uitdagende routes voor mountainbikers. Van flowtrails tot technische singletracks, je vindt hier honderden kilometers aan goed bewegwijzerde paden voor elk niveau. 

Ook gravelbikers komen aan hun trekken, met stille bospaden en afwisselend terrein. En wie liever strak op de weg rijdt, vindt in de regio prachtige klimroutes en snelle afdalingen voor de racefiets. 

Lees meer over mountainbiken, gravelbiken en wielrennen in het Schwarzwald

---