Een dagje naar Mosseldorp Bruinisse: traditie en ambitie in Zeeland

Lees hier alles over de bijzondere Nationale Parken in Nederland

---

 

Een dagje naar Mosseldorp Bruinisse: traditie en ambitie in Zeeland

Door Tammy Pagen

Op het moment dat ik dit schrijf, heeft de herfst officieel zijn intrede gedaan in Nederland. Sinds gisteren is het begonnen met regenen en heeft de warme zomerzon plaatsgemaakt voor koele temperaturen. Buiten is het druilerig en wanneer ik met mijn teckels een rondje door de buurt loop, vallen er bladeren van de bomen. Hier en daar schieten paddenstoelen omhoog en ligt de grond plekken bezaaid met kastanjes. Snel keer ik huiswaarts om me op te warmen met een grote kop thee voor de kachel, de honden aan mijn voeten.

Hoe anders was het in het weekend hiervoor nog… Toen ik vrijdagochtend na 2,5 uur rijden in het Zeeuwse mosseldorp Bruinisse aankwam, waar de zon op de zee schitterde en heerlijk mijn gezicht verwarmde. Wat een fijne manier om de zomer af te sluiten en te genieten van wat ”Bru”, zoals Bruinisse door de inwoners genoemd wordt, allemaal te bieden heeft.

Boer op het water

Bruinisse ligt op Schouwen-Duiveland, een eiland gelegen aan het grootste zoutwatermeer van West Europa, het Grevelingenmeer, en Nationaal Park Oosterschelde. Het dorp staat bekend om de mosselvangst, van oudsher de bekendste inkomstenbron voor de inwoners. Als je er rondloopt, ademt alles in Bruinisse het zeeleven en wat daar allemaal bij komt kijken. Zowel de mooie dingen als de zware dingen die de geschiedenis van deze plaats tekenen.

Zo heeft het mosseldorp in het verleden te maken gehad met een fikse storm, de verwoestende watersnoodramp en werd het in de Tweede Wereldoorlog bijna in zijn geheel platgebombardeerd. Het enige dat vanuit deze tegenslag over is gebleven, is een origineel vissershuisje, oftewel ”t visseruusje”, dat vandaag de dag te bewonderen is in Brusea.

In dit museum kun je je onderdompelen in de geschiedenis van Bruinisse en de mosselvangst. Je leert er over de kweekcultuur van de mosselen, hoe deze in de loop der tijd veranderd is en het verschil tussen bodemcultuur en hangcultuur… Maar ook hoe generaties mosselvangers met trots hun vak hebben uitgeoefend en nog steeds kunnen genieten van een pannetje mosselen op z’n tijd.

Het mosselvangen zit hem in het bloed, net zoals zijn vader en diens vader het beroep steeds hebben doorgegeven

De gids, een authentieke mosselvanger, vertelt in geuren en kleuren over hoe hij als ”boer op het water” nog steeds graag af en toe meevaart op de mosselkotters, ook al is hij met pensioen. Het mosselvangen zit hem in het bloed, net zoals zijn vader en diens vader het beroep steeds hebben doorgegeven en indrukwekkende leeftijden van negentig en wel honderd jaar hebben bereikt. Dat komt volgens hem door al dat mossel eten; dat is hartstikke gezond!

In het naastgelegen vissersuusje heeft de tijd stilgestaan. Het huis stamt uit 1860. Originele vloeren, meubels en andere details geven je een inkijkje in hoe het leven er toen aan toeging. Het zorgt voor een sfeervolle indruk van het leven in Bruinisse en de gewoontes en gebruiken van de vissersgezinnen eind 19^e en begin 20^e eeuw.

Zout uit de zee

Bruinisse heeft niet alleen te maken met vernieuwingen op het gebied van de mosselkweek. Een van de nieuwste ondernemingen in Bruinisse is Zeeuwsche Zoute. Geïnspireerd door zoutwinning in het buitenland, toveren ze zout vanuit de Oosterschelde om tot een verfijnd eindproduct. Door middel van een gedetailleerd proces van koken, verdampen, scheppen, koelen en drogen komt het spierwitte zout tot zijn recht.

Deze enige Nederlandse zoutziederij zet de natuurlijke smaak van het zout kracht bij door het onder andere te roken. Zo ontstaan er diverse smaken en is er dus voor ieder wat wils. Door de intense smaak van het zout is er ook minder van nodig waardoor het gebruik van dit zout ook nog eens gezond is.

De Oosterschelde is als dynamisch getijdegebied perfect voor het winnen van het zout omdat het nationaal park geen industrie en dus geen vervuiling kent. Enthousiast en innovatief als ze bij Zeeuwsche Zoute zijn, zetten ze zich ook in op het gebied van duurzaamheid waarmee ze helemaal van deze tijd zijn.

Daarentegen blijft traditie hier ook hoog in het vaandel staan zoals terug te zien is in het logo. Hierop is Neptunes afgebeeld die volgens de oude, Zeelandse mythe in de Oosterschelde leeft. Ik heb ondertussen al een biefstukje bereid met het Zeeuwsche Zout en kan zeggen dat het heerlijk smaakte!

Op safari en mosselfeesten

Hoewel Bruinisse voor mij een nieuwe bestemming is, weten jaarlijks tienduizenden bezoekers het dorp te vinden. Bruinisse heeft dan ook veel te bieden en dat blijft niet onopgemerkt. Natuurlijk zijn er veel watergebonden activiteiten zoals surfen, zeilen, duiken en zeehonden safari’s.

Maar ook aan land is er genoeg te doen. Wat te denken van een balletje slaan op de golfbaan of deelnemen aan traditionele activiteiten als mosselfeesten? De jaarlijkse visserijdagen, oftewel ”mosseldagen”, kennen zelfs een heuse mosselkoningin! Maar de meeste mensen komen naar Bru om op zoek te gaan naar de lekkerste mosselen.

In 2016 is hierom het Mosselgilde opgezet. Diverse lokale restaurants hebben zich samengepakt om onder de naam van het Mosselgilde gezamenlijk hun missie uit te dragen: meer aandacht voor hun geliefde Bru en zich onderscheiden door de beste mosselen op tafel te zetten.

De ondernemers zijn enthousiast en ambitieus. Zo is er in 2019 het eerste schaal- en schelpdierenfestival genaamd Bruzzz georganiseerd en is er bij het 550 jarige bestaan van Bruinisse de langste mosseltafel gemaakt. Ze hopen op weer een festival en een nog langere tafel met duizend man wanneer het mosseldorp 555 jaar bestaat. Traditie en ambitie, dat gaat hier hand in hand.

Op pad met de mosselkotter

Hoe heerlijk is het om met dit prachtige weer en de enthousiaste leden van het Mosselgilde de mosselcultuur te verkennen per boot? In de verte zie ik mannen op boten hard aan het werk en van dichtbij kan ik zelf zien hoe de mosselen van de zee op onze kotter worden binnengehaald. Natuurlijk komen er ook andere schepselen uit de zee mee en al snel lopen er dan ook krabbetjes rond en plakt er een kluitje zeesterren aan de vloer vast.

Dit is mijn kans om voor het eerst mosselen te eten, want ook dat is nieuw voor mij. Deze komen recht uit de zee, zo in je mond. Puurder kun je het niet krijgen. Dat geldt ook voor de oesters die ik vervolgens mag proeven. Want dat is het fijne aan Bruinisse: al is het vooral een mosseldorp, ook als je geen mosselen lust, kun je hier je hart ophalen. Er wordt namelijk ook gevist op kreeften, paling, zeebaars, scheermessen en nog veel meer.

Weer terug in de haven kun je hier ook niet voorbij gaan aan het belang van en de trots die men heeft voor de mossel. Er staan grote mosselvormen waarin je op bankjes kunt zitten en uitzicht hebt over de haven en de mosselkotters. Ik sluit de dag af in een van de vele horeca gelegenheden die Bruinisse rijk is met, hoe kan het ook anders, een pannetje mosselen.

Ik moet aan onze museumgids denken, de ”boer op het water” van vanochtend en hoe volgens hem mosselen eten je levensverwachting verhoogt. Voor me op tafel wordt ondertussen het zoveelste pannetje onder mijn neus geschoven. Nou, ik kan er na vandaag minstens tien jaar bijtellen!

Tammy Pagen

Op pad in de vroege ochtend of juist ’s avonds laat, door het heuvelland, de bossen, holle wegen en hei; ik geniet van alles wat de Limburgse natuur te bieden heeft. Wandelschoenen aan, teckels mee en ik ben weg!